GENEALOGIA RODU EJSMONT
Ejsmont-Эйсмонт-Eйсмонт
Spisanie genealogii Rodu jest rzeczą niezwykle trudną, bez posiadania odpowiedniego zasobu dokumentów, środków finansowych i przyjaznych ludzi, którzy pomogą w tłumaczeniu większości materiału.
Kilka lat temu podjąłem się tego zadania, chcąc oddać cześć swoim przodkom, jak również spełnieniu swego jestestwa, które przerodziło się w kapitalną pasję.
Zgromadzony dotychczas materiał pozwala mi na jednoznaczne określenie pozycji, miejsca poszczególnych członków Rodu oraz w jakiejś mierze umożliwia wystawienie hipotetycznych wstępnych.
Na temat Rodu Ejsmont (Eysymont, Eysmont), jego pochodzenia wiele jest napisane w różnych publikacjach herbarzowych, opracowaniach naukowych, jak i beletrystycznych.
Jedno można z całą pewnością stwierdzić, że Ród wywodzi się z terenu Grodzieńszczyzny, skąd są jego korzenie nie jest już jednak tak jednoznaczne. Wielu twierdzi, że wywodzi się z Jaćwieży, ja jednak uważam, że korzenie są związane z terenem północnej Anglii. Nie mam na to żadnych potwierdzających dowodów, ale mam takie przeczucie poparte opowieściami rodzinnymi, i na tym chciałbym poprzestać.
Powracając jednak do materiałów źródłowych mogę z całą odpowiedzialnością stwierdzić, że moja gałąź wywodzi się z Grodzieńszczyzny z jej określeniem czasu rejestrowania na XVI wiek.
Adam Boniecki najszerzej opisuje rozpoznanych przeze mnie członków Rodu w swym „Herbarzu Polskim”: W końcu XVII-go wieku żyli bracia rodzeni: Paweł i Maciej, ożeniony z Petronellą Kłosińską i stryjeczni ich bracia: Marcin, Kazimierz, podczaszy orszański 1686 r. i Aleksander, komornik ziemski brzeski 1687 r., dziedzic Eysmontów, Iwanowic i Kosic, czyli Piesków, zmarły 1697 r., po którym z żony, Joanny Głębockiej, pozostał syn Wawrzyniec, ożeniony z Pudencyanną Dąbrowską i córki, Anna, 1-o v. Kościuszkowa, 2-o v. Adamowa Januszkiewiczowa, 3-o v. Aleksandrowa Grabowska; Konstancya, druga żona Zygmunta Benedykta Chrzanowskiego, podkomorzego brzeskiego, zmarłego 1734 r.; Zuzanna, zakonnica i Eleonora, żona 1-o v. Aleksandra Trzcińskiego, 2-o v. Andrzeja Józefata Jeziernickiego, krajczego brzeskiego. … Mikołaj Jeziornicki, podstoli mścisławski 1697 r. Andrzej z Milewa Jeziernicki, stolnik inflancki 1714 r. Jan Karol, z żony, Zofii z Latoszyńskich, miał synów: Kazimierza, podstolego mścisławskiego 1702 r., którego córka Izabella, była za Samuelem Woyskim i Andrzeja Jozafata z Milewa, krajczego brzeskiego-litewskiego 1718 r., ożenionego z Eleonorą Ejsmontówną, 1-o v. Aleksandrową Trzcińską i z niej pozostawił syna Michała, łowczego smoleńskiego, ożenionego z Anną Kłodnicką. Syn ich Kazimierz, towarzysz kawaleryi narodowej, cedował 1782 roku dobra Zienki, w chełmskiem, bratu Franciszkowi.
Inni twórcy herbarzy wspominają o, chyba głównym przedstawicielu tej gałęzi, Kazimierzu podczaszym orszańskim, z którym ja jestem związany.
W pozyskanych materiałach archiwalnych z Państwowego Archiwum w Kijowie jest on właśnie wymieniany, jako ten od którego rozwinęła się moja Wołyńsko-Ukraińska linia spisana w tablicy genealogicznej na wstępie strony. Linia ta wydała wielu znamiennych przedstawicieli, w tym i moich przodków związanych z wieloma znaczącymi Rodami w Rzeczypospolitej Obojga Narodów, jak i w czasach późniejszych. Pierwsze datowanie na terenie dzisiejszej Ukrainy można określić na XVII wiek. Przynależność do stanu szlacheckiego została potwierdzona dokumentowo i wpisana do Spisu Szlachty Guberni Wołyńskiej pod numerem 5018 oraz 3719, 4886, 4998, 3555 i z datą 18.03.1878, jak również druga linia tej gałęzi, bezpośrednio związana ze mną w Spisie Szlachty Kijowskiej Guberni pod numerami: 11149, 6635, 2055, 2344.
I w tym miejscu konieczne jest uzupełnienie informacji na podstawie pozyskanych dokumentów wywodowych z archiwum petersburskiego. Wsie Bucharowo i Dywin znajdowały się we władaniu Andrzeja zapewne od pierwszej połowy XVII w., gdzie opisano je w jednym z dokumentów:
"Aktykacja testamentu Andrzeja Eysmonta z dnia 7.12.1663 roku przez dzieci Józefa, cześnika płockiego (starszego brata) i Bazylego, a także Zofię z Eysmontów Badyńską." Zaś przywileje królewskie opisane w poniższym wywodzie Dominika Dymitra na podstawie przytoczonych dokumentów z archiwum petersburskiego dotyczyły: "Przywilej króla Jana Kazimierza na cześnikostwo płockie dla Józefa Eysmonta za znaczne zasługi z dnia 18.03.1661 roku w Metrykach Koronnych zapisany, a zgłoszony do ksiąg Łuckich w dniu 6.03.1663 roku." oraz "Przywilej Jana III na podczaszego orszańskiego dla Kazimierza Eysmonta z dnia 11.02.1694 roku, a zgłoszony do akt łuckich w dniu 30.06.1698 roku."
SPIS SZLACHTY WOŁYŃSKIEJ, ŻYTOMIERZ 1906
Nr |
Rok |
Data |
Osoby |
---|---|---|---|
4147 |
1827 |
5 VII |
Ejsymont Apoloniusz, s. Jana, wnuk Jerzego, prawnuk Józefa Antoniego, praprawnuk Jerzego. Błędnie wpisano imię Jerzy jako Jegor. |
5018 |
1841 |
15 XII |
Ejsmont Józef z synami: Maciejem i Eliaszem. Stefan z synami: Jakubem i Antonim, którego syn Szymon. Grzegorzem, u którego synowie Stanisław, Jan Paweł i Fortunat, Maciejem i Piotrem, synowie Jana: Michał z synami Janem i Wojciechem, u którego synowie Stanisław i Feliks Jan, mający synów Grzegorza i Stanisława, syn Samuela, wszyscy wnukowie Kazimierza, prawnukowie Bazylego, praprawnukowie Andrzeja. |
3719 |
1846 |
23 VIII |
Ejsmont Anioł i Karol, synowie Macieja, Andrzej, syn Eliasza z synem Pawłem, wszyscy wnukowie Józefa, syna Jana. |
4886 |
1851 |
10 VII |
Ejsmont Leopold i Ferdynand, synowie Feliksa Jana, syna Wojciecha. |
4998 |
1853 |
29 VII |
Ejsmont Ludwik, syn Marcina, wnuk Jakuba Michała, prawnuk Franciszka Samuela, praprawnuk Aleksandra Kazimierza, z synami Dominikiem Dymitrem, Stanisławem i Polikarpem. |
|
1873 |
18 V |
Ejsmont Wiktor Dymitr, Tadeusz Stanisław i Leopold, synowie Grzegorza, syna Feliksa Jana. |
3555 |
1888 |
06 X |
Ejsmont Antoni August i Franciszek Kandyd, synowie Szymona, syna Antoniego. |
9560 |
1840 |
27 VIII |
Ejsmont Antoni z synem Władysławem, Jan z synem Bonifacym, i Piotr z synami, Feliksem Salezym, Józefem, Karolem Ignacym, Franciszkiem Walezym i Benedyktem, synowie Samuela, wnuki Piotra, prawnuki Stanisława. |
2336 |
1900 |
30 VI |
Ejsmont Piotr, syn Franciszka Walezego, syna Piotra, z synami Eugeniuszem i Mikołajem. |
SPIS SZLACHTY KIJOWSKIEJ, KIJÓW 1906
Nr |
Rok |
Data |
Osoby |
11149 |
1852
1863 |
8 XII
25 IX |
Ejsmont Stanisław, Jan Paweł z dziećmi: Stefanem, Aleksandrem, Henryką Pauliną, Gracjanną, i Fortunat, synowie Grzegorza, wnuki Feliksa Jana, prawnuki Wojciecha Władysław syn Jana Pawła, wnuk Grzegorza |
6635 |
1891 |
29 XI |
Ejsmont Włodzimierz Teodozy syn Polikarpa, wnuk Ludwika |
2055 |
1897 |
3 VI |
Ejsmont Aleksander, Paweł Maksymilian, Gustaw, Leon, Helena Maria, Maria i Kazimierz dzieci Aleksandra, wnuki Jana Pawła |
2344 |
1897 |
21 VI |
Ejsmont Stefan syn Władysława, wnuk Jana Pawła |
W dokumentach archiwalnych z Kijowa są między innymi:
wniosek do Deputacji Szlacheckiej guberni Kijowskiej
o numerze : A 455/34 wystawiono 4 lutego 1842 roku
Nr 5018
Dekretem Jego Cesarskiej Mości, Jedynowładcy Wszechrosji spośród Zgromadzenia Wołyńskiej Szlacheckiej Deputacji obecnie Tymczasowej Heroldii na podstawie ustawy rządowej Senatu Jego Cesarskiej Mości, Tymczasowa obecnie Heroldia postanawia: W stosunku do [1sze] Zarządzenia Gubernatora Wołyńskiego z dnia 9 września 1841 roku, nr 20843, o pochodzeniu Dymitra Ejsmonta1, 2ie dokumentów, przy prośbie registratorów kolegialnych [Jana] Pawła i Fortunata, oraz Stanisława Ejsmontów. 3cie prośby Stanisława Ejsmonta przy której przedstawiono dwa arkusze herbowe, z wnioskiem o wydanie jemu i jego krewnym – Grzegorzowi i Stanisławowi Ejsmontom zaświadczenia o ich szlachectwie
Postanowienie:
Tymczasowa obecnie Heroldia na podstawie zebranej kopii dokumentów i postanowień Zgromadzenia Wołyńskiej Szlacheckiej Deputacji z 15 listopada i 22 grudnia 1802 roku, 24 listopada 1832 roku. 8 października 1837 i z 1841 roku stwierdziło przynależność rodu Ejsmontów do stanu szlacheckiego, uznając że przodek rodu Andrzej, jego synowie Józef, cześnik płocki i Bazyli, wnukowie Aleksander i Kazimierz, podczaszy orszański, prawnukowie Samuel. [i] Jan2, praprawnukowie Michał, Stefan i Józef Ejsmontowie posiadali dobra Bucharowo i Dywano z chłopami, z których pierwsze do Michała i jego synów – Jana i Wojciecha, należało, a ostatnie, czyli Dywano z chłopami – synowie Stefana i Józefa Ejsmontów, Jakub, Antoni, Grzegorz, Maciej i Piotr, [oraz] Eliasz i Maciej Ejsmontowie posiadali, co wynika z potwierdzonych dokumentów, zaś w roku 1749 i 1785 sprzedali na wieczne władanie (zbyli te majętności), czego dowodem przedstawiony dodatkowy akt 1663.
Testament 16983, umowy dzierżawy 1720 i 1732, arkusz wstępny 1740, dokumenty potwierdzające [sprzedaż] 1749 i 1785, przywileje królów polskich Jana Kazimierza 1661 i Jana III 1694, po metryki [chrztu] (Stefana) i jego synów Jakuba, Antoniego, Grzegorza, Macieja i Piotra4, oraz syna Józefa – Eliasza5, Ejsmontów;
różne dokumenty i metryki zawarte w wypisach wydanych z akt sądowych, takie które udało się poświadczyć przed Najwyższą Komisją6, ale znajdujemy też takie których nie da się przez nikogo rzetelnie potwierdzić;
pochodzenie synów Wojciecha: Stanisława, dwojga imion Feliksa Jana, oraz synów Antoniego i Grzegorza: Szymona [syna] Antoniego, i Stanisława, Fortunata i dwojga imion Jana Pawła Grzegorzowych Ejsmontów, wykazane świadectwami metryk poświadczonymi przez Konsystorz Kościelny, a o przynależności tego rodu do stanu szlacheckiego po rewizjach z 1795 roku, przedstawione w skazkach rewizyjnych wskutek czego Tymczasowa obecnie Heroldia uznała te dowody, zebrane wraz z postanowieniami w Zbiorze 40, IX tomie Uchwał dotyczących Przodków i określa co należy:
1Chodzi o Dymitra Dominika Eysymonta, sekretarza kolegialnego, syna Ludwika, a brata Stanisława i Polikarpa.
2Patrz wywód potomków Jana, syna Kazimierza, podczaszego orszańskiego z października 1797 roku.
3Może chodzi o testament Jerzego Eysymonta, strażnika pińskiego, z dnia 15 sierpnia 1698 roku, wspomniany w wywodzie z 13 listopada 1802 roku.
4Pominięto synów Aleksandra i Bazylego.
5Pominięto syna Macieja.
6Tekst częściowo nieczytelny, dlatego przytoczono jego sens.
zestawienie postanowień Zgromadzenia Wołyńskiej Szlacheckiej Deputacji z 15 listopada i 22 grudnia 1802 roku, 24 listopada 1832 roku. 8 października 1837 i z 1841 roku zapisać w 6 Części Księgi Rodowodowej i zatwierdzić, z pominięciem: Mikołaja, Grzegorza, Leona, Erazma, Pawła, Konstantego; Jana (Maksymiliana), Andrzeja, Łukasza i Ignacego Ejsmontów, gdyż na ich pochodzenie od przodków nie przedstawiono legalnych świadectw metrykalnych Konsystorza Kościelnego;
nie można też uznać przyznania Postanowieniem z 16 stycznia 1839 roku tegoż Zgromadzenia godności szlacheckiej Stanisława, Polikarpa, i dwojga imion, Dymitra Dominika – wnioskującego, Ejsmontów;
to postanowienie na pochodzenie ich rodu od przodka Andrzeja Ejsmonta nie miało podstaw dowodowych w świetle dowodów szlachectwa ich pradziada Jakuba, dziada Marcina i ojca Ludwika1.
Dokumenty wywodowe potomków
Kazimierza Eysmonta, podczaszego orszańskiego
Najstarszy dokument, pochodzi z 20 listopada 1797 roku, rozpatrywany przez samorząd szlachecki powiatu Skwirskiego w Pustowarni. Jest to podpisana przez marszałka, chorążego i sędziego powiatu skwirskiego oficjalna genealogia potomków Kazimierza Eysmonta, podczaszego orszańskiego.
Korab Herb Domu Urodzonych Eysmontów
W Polu czerwonym Korab żółty z masztem Szarym, w Hełmie nad koroną toż samo. Z Anglii do Polski zjawił się w roku 1146. Jako tym Herbem Familia Eysmontów z dawna pieczętuje się Zaświadczam dnia 20 XI 1797 roku w Pustowarni.
Marszałek Powiatu Skwirskiego i Kawaler ... Dariusz Zaleski
Chorąży Powiatu Skwirskiego Dionizy Buszyński
Sędzia Ziemski Powiatu Skwirskiego Jerzy Biliński
Genealogia Urodzonych Eysmontów
Świadectwo od Obywatelów i Szlachty województwa kijowskiego powiatu owruckiego i dziedziców Ziemi Wyhowskiej z dwunastoma podpisami i dwiema pieczęciami Urodzonym Eysmontom, dane roku 1797 dnia 4 października i oblatowane w Żytomierzu roku 1797 dnia 10 października, zapewnia że Kazimierz Eysmont, podczaszy orszański był ojcem Jana Eysmonta. To samo świadectwo stwierdza, że Jan był synem Kazimierza Eysmonta, podczaszego orszańskiego. To świadectwo Obywatelów i Szlachty województwa Kijowskiego i Dziedziców Ziemi Wyhowskiej zaręcza iż Jan Eysmont z Katarzyną Wyhowską mieli synów Józefa i Stefana.
Metryki chrztu z cerkwi wsi Werbowej dnia 15 października 1797 roku wydane i ręką proboszcza tutejszego Jana Daciewicza podpisane i dnia 20 października tegoż roku oblatowane, świadczą, że Maciej i Eliasz są synami Józefa Eysmonta. Jakub, Antoni, Aleksander, Grzegorz, Maciej, Piotr, Bazyli, są Stefana Eysmonta synami.
Zapatrzywszy się w Dokumenta wyżej wyrażone tę genealogię zatwierdzamy.
Marszałek Powiatu Skwirskiego i Kawaler ... Dariusz Zaleski
Chorąży Powiatu Skwirskiego Dionizy Buszyński
Sędzia Ziemski Powiatu Skwirskiego Jerzy Biliński
1Ludwik był bratankiem Andrzeja ze wsi Kumary Prichodskie.
Trzecią stronę niniejszego dokumentu stanowi spis rodowy Eysmontów.
Spisek Szlachty Urodzonych JW Panów Eysmontów |
||
Imię i nazwisko szlachcica |
Żonaty z kim czyli wdowiec |
Wiele dzieci |
Eysmont Stefan, Jana syn, a Kazimierza wnuk, lat 90. |
Żonaty z Ewą Hermanówną |
Grzegorz, lat 33 Maciej, lat 30 Piotr, lat 25 Bazyli, lat 22 |
Tegoż synowie żonaci: |
|
|
Eysmont Jakub, Stefana syn, lat 39 |
Żonaty z Marianną Siwkowską |
Leon, lat 6 Marianna, lat 2 Katarzyna, lat 1 |
Eysmont Antoni, Stefana syn, lat 37 |
Żonaty Joanną Matusziewiczówną |
Paulina, lat 10 Konstancja, lat 5 Joanna Domicela, lat 7 |
Eysmont Aleksander, Stefana syn, lat 35 |
Żonaty z Zofią Markiewiczówną |
Bezdzietni |
Eysmont Eliasz, Józefa syn, Jana wnuk, a Kazimierza prawnuk |
Żonaty z Katarzyną Terlecką |
Agnieszka, lat 11 Rozalia, lat 8 Antonina, lat 4 |
Marszałek Powiatu Skwirskego i Kawaler … Saryusz Zaleski |
Dokument powyższy ma wielką wagę. Ponieważ skądinąd1 wiemy, że dotyczy byłych właścicieli dóbr Dywin, zbytych w 1785 roku, toteż nie dziwi, że fundamentalnym świadectwem ich pochodzenia jest to sygnowane przez szlachtę owrucką, a szczególnie z ziemi wyhowskiej. Ponieważ zarówno synowie Józefa2, jak i Stefan z synami wystąpili do skwirskiej szlachty o potwierdzenie pochodzenia, trzeba przyjąć, że cała ta grupa rodzinna przemieściła się do tegoż powiatu. A, że świadectwa chrztów wydała parafia w Werbowej, zwanej również Werbówką, znajdująca się kilka kilometrów na zachód od Skwiry, oznacza to, że to na terenie tej parafii w 1797 roku rodzina miała swoje włości, a przede wszystkim tam mieszkała. Nie mniej ciekawa jest informacja, że wnuk podczaszego – Stefan urodził się w roku 1707, gdyż w 1797 roku żył i miał lat 90, co pozwala nam też szacować, że jego ojciec – Jan, mąż Katarzyny Wyhowskiej, urodził się nie później niż w roku 1675, zwłaszcza że Stefan nie był jego pierwszym dzieckiem.
Jest zupełnie prawdopodobne, że była to u schyłku XVIII wieku najbardziej na południe zamieszkała grupa Ejsmontów. Zapewne w archiwach kijowskich istnieją dokumenty ilustrujące dzieje tej linii, zwłaszcza papiery majątkowe. Niestety nie jest rzeczą prostą do nich dotrzeć.
Ten dokument znalazł się też zapewne w którymś z wywodów Ejsmontów złożonych w 1802 roku przed Wołyńskim Zgromadzeniem Deputatów Szlacheckich. Wydano wtedy dwa postanowienia dotyczące potomków Kazimierza Eysmonta. Jedno datowane 15 listopada3, a drugie 22 grudnia tegoż roku, o czym zapewnia nas Postanowienie z 15 grudnia roku 1841, wymieniające poprzednie rezolucje. Warto przy tym zwrócić uwagę, że jednym z wołyńskich deputatów szlacheckich w 1802 roku był Jan Stanisław Eysmont, syn Jerzego, stolnika grodzieńskiego i Józefy z Kłobukowskich.
Ponieważ jest to odpis z oryginalnego dokumentu znajdującego się w Aktach Heroldii w Żytomierzu, trudno określić jakie dokumenty i dowody w istocie złożono. Duże wątpliwości budzi choćby osoba Józefa Eysmonta, tytułowana cześnikiem płockim. Możliwe, że chodziło o jakiegoś urzędnika połockiego, lecz wśród tamtejszych cześników nie wymienia się nikogo z Eysymontów. Dokument nie przesądza także relacji rodzinnych. W jednym z herbarzy jest adnotacja dotycząca Kazimierza Eysmonta, męża Heleny z Dybowskich, jako syna Krzysztofa. Prof. Andrzej Rachuba, właśnie tegoż Kazimierza identyfikuje4 jako podczaszego orszańskiego. Tyle, że w wywodzie z 1797 roku jako jego małżonkę i matkę Jana wymienia się Baranowiczówną. Jest całkiem możliwe, że Kazimierz zawarł więcej niż jeden związek małżeński.
Kluczową postacią dla Żytomierskich Eysymontów jest niewątpliwie osoba wspomnianego Kazimierza Eysmonta, podczaszego orszańskiego. Wiemy o nim zaiste niewiele. Pochodził z Ziemi Grodzieńskiej i zasłużył się w wojnach XVII wieku.
Urodził się zapewne ok. 1640 roku, biorąc pod uwagę, że jego dzieci rodzą się już w latach 70. XVII stulecia.
Możliwe, że to on był uczestnikiem delegacji sejmiku orszańskiego w 1669 roku na sejm elekcyjny, z Samuelem Kmicicem – chorążym orszańskim na czele5. Z tego by wynikało, że ma co najmniej 23 lata, gdyż tyle trzeba było by obejmować urzędy publiczne. A przecież z rzadka wybierano ludzi z drobnej szlachty do urzędów już w momencie osiągnięcia stosownego wieku. Kazimierz musiał mieć nie tylko urodzenie i pozycję, ale przede wszystkim musiał się wykazać w działaniach zbrojnych. Tu zahaczamy o kolejną kwestię. Wyposażenie.
1Z Postanowienia Wołyńskiego Zgromadzenia Deputatów Wołyńskich z dnia 15 grudnia 1841 – nr 5018.
2W Spisie Szlachty urodzonych Eysmontów pominięto Macieja, syna Józefa, którego z kolei synowie Anioł i Karol (wraz z synem Pawłem) legitymowali się 23 sierpnia 1846 przed Wołyńską Deputacją – Postanowienie nr 3719.
3Dwa dni wcześniej Wołyńskie Zgromadzenie wydało Postanowienie dotyczące innej linii Eysmontów – potomków Józefa, nazywanego w dokumencie podczaszym liwskim, i Marianny z Jelskich.
4Żaden z herbarzy nie identyfikuje podczaszego orszańskiego z mężem Heleny Dybowskiej. Są wzmiankowani w różnych miejscach.
5M. Chmielewska, Sejm elekcyjny Michała Korybuta Wiśniowieckiego 1669 roku, W. 2006, s. 264.
W styczniu 1686 roku jest członkiem delegacji1 na rozmowy pokojowe z Moskwą, gdzie jest tytułowany podczaszym orszańskim2.
Istnieje relacja z tych rozmów, gdzie jest zapisane pod datą 21 II 1686 roku co następuje:
(…) Tenże diak po tytułach: Dworianie jecho korolewskoho swieliczestwa Iwana wielkim hospodarom bijet czołom i od siebie dajut podarki. Onże sam czytał rejestr, a tu strzelcy, najmniejszą sztukę srebrną, w ostatku skrzydło jakiegoś dawnego ptaka z główką przyprawioną od j.p. Ejśmonta Kazimierza, podczaszego orszańskiego carom ofiarowane, a przez diaka z rejestru pticą ogłoszone, we dwóch nieśli w bok mimo carów ich mościów. (...)
W roku 1692 nominowany na urząd podsędka orszańskiego, lecz wg prof. A. Rachuby nie utrzymał się na urzędzie. W dokumencie z roku 1695 pisze się jako podczaszy i podstarości3. Może pełnił tę funkcje pro tunc, ale też świadczy o faktycznej jego pozycji. W końcu urząd podczaszego należy do niższej grupy urzędów. Całkiem możliwe, że w przypadku Orszy w XVII wieku, było jednak inaczej. To były ziemie frontowe. Nie przez przypadek u Sienkiewicza Andrzej Kmicic, w uznaniu zasług wojennych zostaje chorążym orszańskim. Jan Sobieski znany był z mianowania na urzędy sprawdzonych żołnierzy odznaczających się wybitnymi osobistymi zdolnościami. Czy Kazimierz jest tożsamy z Leonem uczestnikiem bitwy pod Wiedniem w 1683 roku? Nie jest to wykluczone, biorąc pod uwagę częste nadawanie tegoż imienia potomkom Kazimierza. Tak jest zarówno wśród potomków Samuela Franciszka jak i Jana. Imię Leon jest niejako znakiem firmowym potomków Kazimierza. Przypadek?
Uruski podaje, że córki podczaszego orszańskiego Felicja i Barbara poślubiły braci DeRaess. Barbara została żoną Jana, sędziego grodzkiego rzeczyckiego, a Felicja Kazimierza, podczaszego witebskiego4.
Zmarł zapewne wiosną 1711 roku, gdyż w Księdze Sigillat pod datą 8 VI tegoż jest zapis następującej treści:
Podczaszostwo orszańskie post fata ur. Kazimierza Ejsmonta, ur. Leonowi Szemiotowi.5
Z dostępnych nam źródeł w województwie Witebskim funkcjonuje dwóch Eysymontów – Hrehory, komisarz królewski i właśnie Kazimierz.
Według Bonieckiego, Aleksander brat Kazimierza był spadkobiercą Eysymontów Iwanowców, co by identyfikowało tę grupę z okolicą Wielkie Eysymonty, gdyż taka nazwa pojawia się już w roku 1646 w sprawie przeciwko Stanisławowi Eysymontowi, jego żonie Zenobii Zofii Hapównej i synowi Krzysztofowi.6 W przypisach do Rejestru podymnego województwa Brzeskiego (Brzesko-Litewskiego) jest informacja, że Aleksander miał jeszcze braci Stefana i Krzysztofa7, który to dopuścił się bratobójstwa. Wszyscy nosili też przydomek Kozłowicze.8
1Członkiem delegacji był Jan Potocki, pułkownik JKM, kasztelanic kamieniecki, możliwe że Kazimierz Ejsmont, należał właśnie do osób mu towarzyszących.. W VL wspomina się niewymienionego z imienia Ejsmonta, robiącego zaciągi do Złotej chorągwi Potockiego.
2Źródła do dziejów, t. II, Wilno 1844, s. 48. Wspomina się o nim pod datą 21 II 1686 roku.
3Археографический сборник документов, относящихся к истории Северо-Западной Руси. Т. 2.Wilno 1867, s. 88. W istocie jest nazywany podstarościm z poruczenia Andrzeja Kryszpina Kirszensztejna.
4S. Uruski, Rodzina Polska, Tom XV, W. 1931, s. 152.
5Metryka Litewska, Księga Sigillat 1709-1719, oprac. A. Rachuba, W. 1987, s. 89
6Акты, издаваемые Виленскою археографическою комиссиею. Т. 1. Акты Гродненского земского суда. Wilno 1865, s. 309-317.
7Może to jest przyczyną, że wśród wołyńskich Eysymontów, to imię później nie występowało.
8 Metryka Litewska. Rejestry podymnego Wielkiego Księstwa Litewskiego: Województwo brzeskie litewskie 1667-1690 r. / Opracował A.Rachuba. Warszawa, 2000., s. 37, 76-77
Dla uzupełnienia powyższych zapisów konieczne jest zamieszczenie nowych informacji, jakie ujawniono na podstawie dokumentów z archiwum w Sankt Petersburgu (kopii dokumentów wywodowych złożonych do deputacji szlacheckiej w Żytomierzu):
Ф.1343 оп.21 дело 390
Wedle Dekretu Jego Cesarskiego Majetstatu Nr 375
Kopia Postanowienia wydanego przez Wołyńskie Deputackie Zebranie Szlacheckie. Roku 1802, listopada 15 dnia.
Przed nami Wołyńskim Gubernskim Marszałkiem Szlacheckim, kawalerem orderów Białego Orła i św. Stanisława hrabim Stanisławem Worcellem i Deputatami Powiatowymi Guberni Wołyńskiej do wywodów Szlacheckich wybranymi stawił się obywatel powiatu Żytomierskiego Jakub Eysmont w dowód swej szlacheckiej i rodzonych braci swoich Antoniego, Aleksandra, Grzegorza, Macieja, Piotra i Bazylego, a także stryjecznych swych braci Macieja i Eliasza, rodowitości złożył dokumenty następujące jak oto:
metrykę chrztu Stefana Eysmonta, szlachetnych Jana i Katarzyny z Wyhowskich Eysmontów małżonków syna, dnia 26 grudnia 1718 roku w księgach Sokulskiego Parafialnego Kościoła zapisana, a dnia 10 października 1797 roku zgłoszona do Żytomierskiego Sądu Powiatowego;
metrykę chrztu Eliasza Eysmonta, szlachetnych Józefa i Katarzyny z Wyzgwintów Eysmontów małżonków syna, dnia 29 lipca 1748 roku w księgach Werbowskiego Parafialnego Kościoła zapisana, a dnia 29 września 1797 roku z tychże ksiąg wydana i tegoż roku dnia 10 października zgłoszona do Żytomierskiego Sądu Powiatowego;
metrykę chrztu Jakuba Eysmonta, szlachetnych Stefana i Ewy Eysmontów małżonków syna, dnia 9 listopada 1758 roku w księgach Werbowskiego Parafialnego Kościoła zapisana, a dnia 15 września 1797 z tych ksiąg wydana i i tegoż roku dnia 10 października zgłoszona do Żytomierskiego Sądu Powiatowego;
metrykę chrztu Antoniego Eysmonta, szlachetnych Stefana i Ewy Eysmontów małżonków syna, dnia 4 lipca 1760 roku w księgach Werbowskiego Parafialnego Kościoła zapisana, a dnia 15 września 1797 z tych ksiąg wydana i i tegoż roku dnia 10 października zgłoszona do Żytomierskiego Sądu Powiatowego;
metrykę chrztu Aleksandra Eysmonta, szlachetnych Stefana i Ewy Eysmontów małżonków syna, dnia 3 sierpnia 1762 roku w księgach Werbowskiego Parafialnego Kościoła zapisana, a dnia 15 września 1797 z tych ksiąg wydana i i tegoż roku dnia 10 października zgłoszona do Żytomierskiego Sądu Powiatowego;
metrykę chrztu Grzegorza Eysmonta, szlachetnych Stefana i Ewy Eysmontów małżonków syna, dnia 13 października 1764 roku w księgach Werbowskiego Parafialnego Kościoła zapisana, a dnia 15 września 1797 z tych ksiąg wydana i i tegoż roku dnia 10 października zgłoszona do Żytomierskiego Sądu Powiatowego;
metrykę chrztu Macieja Eysmonta, szlachetnych Stefana i Ewy Eysmontów małżonków syna, dnia 9 sierpnia 1766 roku w księgach Werbowskiego Parafialnego Kościoła zapisana, a dnia 15 września 1797 z tych ksiąg wydana i i tegoż roku dnia 10 października zgłoszona do Żytomierskiego Sądu Powiatowego;
metrykę chrztu Piotra Eysmonta, szlachetnych Stefana i Ewy Eysmontów małżonków syna, dnia 23 czerwca 1773 roku w księgach Werbowskiego Parafialnego Kościoła zapisana, a dnia 15 września 1797 z tych ksiąg wydana i i tegoż roku dnia 10 października zgłoszona do Żytomierskiego Sądu Powiatowego;
metrykę chrztu Bazylego Eysmonta, szlachetnych Stefana i Ewy Eysmontów małżonków syna, dnia 15 stycznia 1776 roku w księgach Werbowskiego Parafialnego Kościoła zapisana, a dnia 15 września 1797 z tych ksiąg wydana i i tegoż roku dnia 10 października zgłoszona do Żytomierskiego Sądu Powiatowego;
Świadectwo od proboszcza kościoła Werbowskiego Jana Dasiewicza, na podstawie oświadczeń ludzi szlachetnego stanu, że osadczy werbowski Jan Eysmont i jego żona Katarzyna z Wyhowskich zmarli około 1728, pozostawiwszy po sobie między innym syna Stefana, dnia 15 września 1797 roku we wsi Werbówka dane i tegoż roku dnia 10 października zgłoszona do Żytomierskiego Sądu Powiatowego;
Świadectwo od 12 obywateli powiatu Owruckiego Guberni Wołyńskiej, ród urodzonych Macieja i Eliasza Eysmontów braci rodzonych jest dostateczne znany, gdyż są oni synami urodzonych Józefa i Katarzyny z Wyzgwintów Eysmontów, i że Jakub, Antoni, Aleksander, Grzegorz, Maciej, Piotr i Bazyli Eysmontowie bracia między sobą rodzeni, synowie Stefana, i wraz z nimi są wnukami Jana i Katarzyny z Łuczyców Wyhowskich Eysmontów, a prawnukami Kazimierza Eysmonta, i że są blisko spokrewnieni z rodem Łuczyców Wyhowskich, i że zawsze byli uznawani za szlachtę rodowitą, które to świadectwo zostało dane dnia 6 października 1797 w Wyhowie, a złożone do akt Żytomierskiego Sądu Powiatowego 10 października tegoż roku. Z tych złożonych dokumentów wynika, że szlachetni Maciej i Eliasz między sobą bracia rodzeni Eysmontowie, są szlachetnego Józefa i Katarzyny z Wyzgwintów Eysmontów małżonków synami, a szlachetni Jakub, Antoni, Aleksander, Grzegorz, Maciej, Piotr i Bazyli Eysmontowie bracia między sobą rodzeni, są Stefana i Ewy Eysmontów małżonków synami, poprzez ojców pierwszych jaki i drugich, którzy byli braćmi między sobą rodzonymi, szlachetnego Jana i Katarzyny z Wyhowskich Eysmontów małżonków wnukami, a Kazimierza Eysmonta prawnukami, że przodkowie ich ciągle klejnotem szlachectwa szczycąc się, przywilejów stanowi samej szlachcie służących i herbu Korab zażywali: „W Polu czerwonym Korab żółty z masztem Szarym, w Hełmie nad koroną toż samo.”
Dlatego na podstawie przedstawionych dowodów my Gubernski Marszałek Szlachecki Wołyński i Zgromadzeni Deputaci powiatowi Wołyńscy, na mocy Hramoty Jego Cesarskiej Mości z 1785 roku dowody urodzonych Jakuba, Antoniego, Aleksandra, Grzegorza, Macieja, Piotra i Bazylego Eysmontów, braci rodzonych, i Macieja i Eliasza Eysmontów, braci tychże stryjeczno rodzonych Eysmontów za dostateczne uznawszy,
Postanawiamy:
imiona ich oraz Ignacego z urodzoną Eleonorą ze Studnickich spłodzonego syna Macieja, Jędrzeja i Łukasza z wielmożną Katarzyną z Terleckich spłodzonych synów Eliasza, Leona z urodzoną Marianną z Siewkowiczów spłodzonego syna Jakuba, Pawła, Konstantego i Jana z urodzoną Joanną z Matuszewiczów spłodzonych synów Antoniego i Maksymiliana z urodzoną Anną z Olszewskich spłodzonego syna Macieja, jako przez ojców przyznanych, w część pierwszą Księgi Aktualnej Szlachty Guberni Wołyńskiej zapisać, a z Rewizyjnych Skazek Wołyńskiej Izby Skarbowej wynika, że ród Ejsmontów nie był w podusznym okładzie, co spełnia zasady określone w Hramocie dotyczącej wywodów szlacheckich, wpisać pod nr 375 postanowiono i o tym upewniający patent wydać rozkazano.
Idąc dalej tym tropem na podstawie zapisów w Popisie Wojsk Wielkiego Księstwa Litewskiego z roku 1567 oraz tomie I Akt Komisji Wileńskiej wymienieni są Łukasz1 i Jan2 Kozłowicze3 Ejsmont jako synowie Pawła a wnuki Stefana. Łukasz zaś jest ojcem Stanisława i Andrzeja Zapolskich Ejsmontów4, a tenże Andrzej jest prawdopodobnym ojcem Józefa i Bazylego. W ten sposób tablica genealogiczna w początkowym układzie przedstawiłaby się następująco:
1. Stefan Ejsmont ur. ok. 1480
1.1. Urban Ejsmont ur. ok. 1510
1.2. Paweł Ejsmont ur. ok 1510
1.2.1. Jan Kozłowicz Ejsmont ur. ok. 1540
1.2.2. Łukasz Kozłowicz Ejsmont ur. ok. 1540, woźny powiatu grodzieńskiego 15815
1.2.2.1. Stanisław Zapolski Ejsmont ur. ok. 1570, woźny pow. grodzieńskiego 1612
1.2.2.2. Andrzej Zapolski Ejsmont ur. ok. 1580
1.2.2.2.1. jak na wstępie strony w tablicy genealogicznej
Innym tropem może być sama osoba Andrzeja wzmiankowanego w wywodzie genealogicznym przedłożonym do deputacji szlacheckiej. Otóż może on być tożsamy z Andrzejem Kazimierzem zwanym Jędrzejem pisarzem grodzkim, deputatem Trybunału Głównego WXL 1629, który będąc właścicielem Poniemunia na początku XVII wieku, w roku 1630 nadał zakonowi jezuitów grodzieńskich 6 włók ziemi. W 1632 roku podpisał elekcję króla Władysława IV Wazy. Być może Andrzej Kazimierz był synem Grzegorza i Maryny Wołłowiczówny. Wtedy też tablica wskazana na początku strony poszerzyła by się tylko o zapis:
1. Grzegorz Ejsmont ur. ok. 1550 + Maryna Wołłowicz
1.1. Andrzej Kazimierz ur. ok. 1580 itd.
Rozwiązanie tej nie lada zagadki, jak to było dawno temu wymaga jeszcze wiele czasu i analizy całej masy dokumentów z archiwów w Grodnie, Mińsku, Wilnie, Petersburgu, Moskwie, Kijowie, Żytomierzu itd.
Pierwszym krokiem poczynionym w tym kierunku są dokumenty z archiwum petersburskiego przytaczane powyżej, a których transkrypcją zajmuje się nieoceniony przyjaciel Rodu Eysymontów - Sławomir W. Olczyk.
Tym niemniej analizując posiadane już dokumenty archiwalne oraz dostępne księgi pamiątkowe, adres- kalendarze i inne opracowania należy przedstawić ich zawartość i dzięki nim można poszerzyć ilość biografii wyszczególnionych w części biografie o kolejnych kilka, wartych uwagi.
Ród Ejsmontów w 1802, 1832, 1837 i 1841 roku dowodził szlachectwa przed Wołyńskim Zgromadzeniem Deputatów Szlacheckich, które na podstawie przedstawionych sobie dokumentów, wydało Postanowienia 15 XI i 22 XII 1802 roku, 24 XI 1832 roku, 8 X 1837 roku i 1841 roku, przyznając temu rodowi, w tej liczbie Janowi-Pawłowi (4), Stanisławowi (5) i Fortunatowi (6), Grzegorza (3) synom, starożytność szlachectwa, jakie im przysługuje , zatwierdzone Dekretem Heroldii Rządzącego Senatu z dnia 15 XII 1841 – Nr 5018.
Kijowskie Zgromadzenie Deputatów Szlacheckich na podstawie tych dokumentów, jak również złożonych świadectw metrycznych i kierując się 61 artykułem IX tomu kodeksu (ogłoszonym w 1842 roku) – wydaje Postanowienie dnia 26 I 1852 roku, by do Jana Pawła (4), Stanisława (5) i Fortunata (6), Grzegorza (3) synów Ejsmontów, wpisać do 6 Księgi Rodosłownej Szlachty Guberni Kijowskiej, nowych uczestników – Stefana (7), Aleksandra (8), Henrykę Paulinę (9) i Gracjannę (10), dzieci Jana Pawła (4), a wnuki Grzegorza (3) Ejsmontów, co postanawiamy zatwierdzić Dekretem Heroldii Rządzącego Senatu z dnia 8 XII 1852 roku – Nr 11149.
Gubernski Naczelnik Szlachecki
Powyższe Postanowienie jest dokumentem łączącym linię wołyńską z kijowską, a poniższy mówiącym o fakcie rodzenia się przedstawiciela tych linii.
Roku Pańskiego 1842 maja 17 dnia, w Żytomierskim Kościele Katedralnym, miała miejsce ceremeonia Chrztu Świętego dziecka, nazwanego dwojgiem imion Henryka Paulina, przez Generalnego Kanonika, Wice Dziekana tego kościoła, księdza Ludwika Bieniewskiego, Szlachetnych Państwa Registartorów Kolegialnych dwuimiennego Jana Pawła Ejsmonta i żony jego Kamilii z Diatyłowiczów ślubnych małżonków córki, tegoż roku lutego 12 dnia urodzonej w mieście Żytomierzu, i tegoż roku kwietnia 15 dnia z samej tylko wody ochrzczonej przez księdza Ludwika Bieniewskiegoi obecni byli Państwo Bazyli Diatyłowicz i Konstancja Polanowska.
12 II - urodziny, 15 IV - chrzest z wody (zapewne w domu), 17 V - sakrament chrztu z olejów, wpisana do księgi gubernialnej - wypis został zrobiony 19 VII 1848.
1Русская историческая библиотека. Т. 33. Пописы войска ВКЛ 1528, 1565, 1567 гг., Sankt Petersburg 1915 , s.705. Łukasz Kozłowicz Eisimontowicz, jest tu wymieniony wśród bojarów z Pyry położonej blisko późniejszej okolicy Eysymonty Nadtobolskie.
2Русская историческая библиотека. Т. 33. Пописы войска ВКЛ 1528, 1565, 1567 гг., Sankt Petersburg 1915 , s.687. Jaśko Kozłowicz Eisimontowicz, wymieniony jest w grupie bojarów z okolicy Eysymonty (późniejsze Wielkie Eysymonty).
3Trudno to potwierdzić, gdyż występują w dwóch różnych miejscach Popisu 1567, i żaden nie ma otczestwa Pawłowicz. W 1565 roku nie wymienia się zarówno nikogo z Kozłowiczów, jak też nie występuje tam nikt o imieniu Łukasz, a także Urban.
4Акты, издаваемые Виленскою археографическою комиссиею. Т. 1. Акты Гродненского земского суда. Wilno 1865, s. 33-34. Może być to też zbieżność imion. Dokument nie precyzuje relacji rodzinnych.
5Акты, издаваемые Виленскою археографическою комиссиею. Т. 14. Акты Гродненского земского суда. Wilno 1888, s. 227, 231.
Z Herbarza Szlachty Wołyńskiej Olega Chorowca
W roku 1802, dnia 15 listopada urodzony pan Jakub Eysmont, ziemianin powiatu żytomierskiego, w dowód szlachetnej swej i urodzonych Antoniego, Aleksandra, Grzegorza, Macieja, Piotra i Bazylego Eysmontów, braci rodzonych, oraz Macieja i Eliasza Eysmontów, braci stryjecznych rodowitości złożył dokumenty. Ze złożonych dokumentów okazuje się, że urodzeni panowie Maciej i Eliasz, bracia rodzeni Eysmontowie są niegdyś urodzonych Józefa i Marianny z Wyzgwintów Eysmontów małżonków synami, a urodzeni Jakub, Antoni, Aleksander, Grzegorz, Maciej, Piotr i Bazyli Eysmontowie, bracia między sobą rodzeni, są niegdyś urodzonych Stefana i Ewy Eysmontów małżonków synami, a wszyscy zaś razem są niegdyś urodzonych Jana i Katarzyny z Wyhowskich Eysmontów małżonków wnukami, a zaś niegdyś urodzonego Kazimierza Eysmonta prawnukami, ponadto, że przodkowie jego ciągle klejnotem szlachectwa szczycąc się, przywilejów stanowi samej szlachcie służących i herbu Korab, imieniu i familii swej własnego używali. Dowody urodzonych Jakuba, Antoniego, Aleksandra, Grzegorza, Macieja, Piotra i Bazylego Eysmontów, braci rodzonych, i Macieja i Eliasza Eysmontów, braci tychże stryjeczno rodzonych Eysmontów za dostateczne uznawszy, imiona ich oraz Ignacego z urodzoną Eleonorą ze Studnickich spłodzonego syna Macieja, Jędrzeja i Łukasza z wielmożną Katarzyną Terleckich spłodzonych synów Eliasza, Leona z urodzoną Marianną z Siewkowiczów spłodzonego syna Jakuba, Pawła, Konstantego i Jana z urodzoną Joanną z Matuszewiczów spłodzonych synów Antoniego i Maksymiliana z urodzoną Anną z Olszewskich spłodzonego syna Macieja, jako przez ojców przyznanych, w część pierwszą Księgi Aktualnej Szlachty Guberni Wołyńskiej wpisać pod nr 375 postanowiono i o tym upewniający patent wydać rozkazano.
Źr.: DAŻO, fond 146, opis 1, dieło 377A, s. 504-506.